Ήριννα, η δέκατη μούσα;
[Ήρ = άνοιξη < Έαρ]
της Μαρίας Γεράκη*
 |
| Simeon Solomon: Sappho & Erinna at a garden in Mytilene |
Πολλοί υποστήριξαν ότι η Ήριννα
(Ανοιξιάτικη) ήταν σύγχρονη της Σαπφούς και μάλιστα φίλη της κάτι όμως που δεν
μπορεί να ισχύει αφού η ποιήτρια από τη Λέσβο έζησε το 612 π.Χ ενώ η Ήριννα
γεννήθηκε το 350 π.Χ, κατά τον Ευσέβιο. Βέβαια, η επιρροή από την ποίηση και το
μέτρο της Λέσβιας ποιήτριας παρουσιάζεται έντονα στο έργο της που δυστυχώς
διασώζεται αποσπασματικά και αποτελεί
ένα ελάχιστο δείγμα της τεράστιας
προσφοράς που θα μπορούσε ν’ αφήσει
ως κληρονομιά αν δεν είχε χαθεί στην τόσο μικρή ηλικία των 19 χρόνων.
Ο Ασκληπιάδης το 290 π.Χ. σε ένα ποίημά
του, βεβαιώνει την ποιήτρια ότι το τραγούδι της θα μείνει αθάνατο και θα
τραγουδιέται από τις μούσες της Πιερίας, ο Λεωνίδας ο Ταραντίνος το 274 π.Χ. τη
μνημονεύει επίσης σε ποίημα του, ο Αντίπατρος το 120 π.Χ αναφέρει την Ήριννα ανάμεσα
στις εννέα γυναίκες που ασχολήθηκαν με την ποίηση [Πρήξιλα,
Μοϊρώ, Ανύτη, Σαπφώ, Ήριννα. Τελέσσιλα, Κόριννα, Νόσσιδα, Μύρτιδα], ο
Μελέαγρος το 90 π.Χ τη συμπεριλαμβάνει στη συλλογή του ‘Στέφανος’ και την
αποκαλεί ζαφορά, κρίνο της Ανύτης κ.α., από ένα
χωρίο του Χριστόδωρου μαθαίνουμε ότι το άγαλμα της ποιήτριας βρισκόταν
στο Γυμνάσιο του Ζευξίππου στο Βυζάντιο, κατασκευασμένο από το Ναυκίδη, ο
Τήλιος ιστοριοδίφης Παντελής Καμμάς μας πληροφορεί πως για την Ήριννα έγραψαν
κι άλλοι επαναλαμβάνοντας τα ίδια με τον Ευστάθιο που σημειώνει ότι η Ήριννα
ήταν ποιήτρια από την Τήλο, άφησε πίσω της την Ηλακάτη [= ρόκα], ένα
μεγαλόπνοο ποίημα αποτελούμενο από 300
στίχους εξάμετρους εφάμιλλοι αυτών του Ομήρου, γραμμένο σε αιολική και δωρική
διάλεκτο.
Όλες οι νέες της εποχής της
Ήριννας περνούσαν το χρόνο τους γνέθοντας και υφαίνοντας κάτι όμως που δεν
ταίριαζε καθόλου στην ευαίσθητη ψυχή της μικρής ποιήτριας που έψαχνε κι έβρισκε
τρόπους να ξεφεύγει από την προσοχή της αυστηρής μάνας για να εκφράζει τις
σκέψεις και τα συναισθήματά της με λυρισμό και
έμμετρο λόγο. Η μεγάλη της αγάπη για την, από τα παιδικά χρόνια, φίλη
Βαυκίδα που επίσης πέθανε σε ηλικία 19 χρόνων αφού παντρεύτηκε και εγκατέλειψε
την Τήλο, έγινε έμπνευση για έκφραση σε εξάμετρο και ελεγειακά δίστιχα που
θρηνούσαν το χαμό της αλλά και αιτία για να βρεθεί δίπλα της «στου Πλούτωνα τα
παλάτια».
Τρία επιγράμματα της Ήριννας έχουν
διασωθεί, δυο που αναφέρονται στην Βαυκίδα και ένα στην Αγαθαρχίδα επίσης φίλη
της λυρικής ποιήτριας. Από την Ηλακάτη σώθηκαν ακέραιοι 4 στίχοι που ευτυχώς
έγιναν περισσότεροι το 1929 όταν σ’έναν πάπυρο του 2ου αιώνα π.Χ.
βρέθηκαν 50 και πλέον ακόμα στίχοι του έργου, της τόσο πρόωρα χαμένης ποιήτριας
η μορφή της οποίας αναπαρίσταται στην τοιχογραφία του Πανεπιστημίου Αθηνών μαζί
με τη Σαπφώ και την Κορίννα.
[απόσπασμα Ηλακάτης]
ΗΛΑΚΑΤΗ
Τοὕνεκεν εἰς Ἄϊδαν κενεά
διανήχεται ἀχώ
σιγᾶ, δ’ἐν νεκύεσσι‧
τὸ δὲ σκότος ὂσσε
κατέρρει.
Άδικα
πάει ο ολοφυρμός απ’εδωδά στον Άδη
Σιωπή
σκεπάζει τους νεκρούς , τα μάτια τους σκοτάδι.
[Μτφ. Σίμος Μένανδρος ]
* Η Μαρία Γεράκη είναι φιλόλογος.