ΚΟΣΜΗΜΑ
ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΟΥ
ΣΤΟΛΙΖΕΙ ΤΗ ΧΑΛΚΙΤΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ
Του Λευτέρη Σκαρπέτη*
Το κόσμημα ήταν πάντα συνυφασμένο με τη ζωή του ανθρώπου.
Εμφανίζεται ως φυλαχτό, στολίδι ή σύμβολο, ανάλογα με τον τόπο και την εποχή.
Στα Δωδεκάνησα, η τέχνη των αργυροχρυσοχόων ξεκινά από την αρχαιότητα. Υπήρχαν
από τότε εργαστήρια κατασκευής κοσμημάτων από τα οποία γεννήθηκαν και
επικράτησαν τεχνικές και σχέδια μοναδικά, πολλά από τα οποία έχουν διασωθεί και
χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα.
Το σχέδιο, το υλικό και το στυλ του κοσμήματος
διαφοροποιείται από νησί σε νησί αποτυπώνοντας σε κάθε τόπο την ιστορία και τα
δικά του τοπικά χαρακτηριστικά.
Αυτή η επιθυμία ήταν που μας ώθησε να δημιουργήσουμε σε συνεργασία με τον
πολιτιστικό Σύλλογο Χάλκης «Άγιος Ιωάννης», ένα νέο σύνολο για να συνοδεύει την
παραδοσιακή φορεσιά της χορευτικής ομάδας. Βασισμένοι σε στοιχεία που μπορέσαμε
να βρούμε από παλιότερα τοπικά κοσμήματα, με στόχο τη συνέχιση της παράδοσης.
Το συγκεκριμένο σύνολο το οποίο είναι φτιαγμένο από ασήμι 925ο
και επιχρυσωμένο με χρυσό 24 καρατίων, περιλαμβάνει:
- Το περιδέραιο, το οποίο αποτελείται από μία διπλή σειρά με σφαιρικές διακοσμημένες χάντρες, συνδεδεμένες με αλυσίδα με κρεμαστό δεμένο νόμισμα στο κέντρο.
- Τα σκουλαρίκια, το καθένα με δύο διακοσμημένες χάντρες, όμοιες με του περιδέραιου.
- Τον «κουτελίτη», ένα κόσμημα που δένεται γύρω από το κεφάλι και κοσμεί το μέτωπο, αποτελούμενο από ορθογώνια στοιχεία με ανάγλυφο βόμβο, στολισμένα με φιλιγράνα (στριφτό σύρμα) και επιπλέον κρεμαστά στοιχεία σε σχήμα αχιβάδας.
- Τέλος, την τριγωνική πόρπη για το καπέλο, διακοσμημένη με φιλιγράνα και γράνες (μικρές σφαιρικές χάντρες) με ρουμπίνι στο κέντρο και καδένες να κρέμονται από τη βάση που καταλήγουν σε φύλλα μυρτιάς.
Για την κατασκευή του συνόλου χρησιμοποιήθηκε η αρχαία
τεχνική της απώλειας του κεριού για την αναπαραγωγή στοιχείων με καλούπια, σε
συνδυασμό με χειροποίητη εργασία για τη συναρμολόγηση και την τελειοποίησή του.
Εκτός από το στολισμό της φορεσιάς και την αξία του ως κειμηλίου, το σύνολο
προσφέρεται από τους φορείς του νησιού ως ενθύμιο στους επίσημους
προσκεκλημένους του.
Έτσι, η Χάλκη απέκτησε πλέον το δικό της χαρακτηριστικό κόσμημα – σύμβολο
του τόπου, το οποίο σεβόμενοι και οδηγούμενοι από το παρελθόν,
επαναπροσδιορίσαμε σήμερα. Πέρα από αυτά, η παρακαταθήκη είναι σημαντική γιατί
όχι μόνο αναβίωσε η τέχνη του δωδεκανησιακού κοσμήματος, αλλά υπάρχει συνέχιση
και εξέλιξή της.
* Ο Λευτέρης Σκαρπέτης έχει εργαστήριο αργυροχρυσοχοίας στην Παλιά Πόλη της
Ρόδου.